KOŚLAWOŚĆ STÓP I KOLAN

Co to jest koślawość stóp?

Koślawość stóp to nabyta wada stóp u osób dorosłych. W przypadku małych dzieci jest jednym z fizjologicznych wariantów stopy. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Stopa płasko-koślawa

U małych dzieci, które dopiero uczą się chodzić zauważalna jest tendencja do koślawego ustawiania stóp. Ma to swoje uzasadnienie – utrzymywanie kończyn dolnych w dużym rozkroku pomaga utrzymać dzieciom równowagę w pozycji stojącej. Do tego trzeba mieć na uwadze, że małe dziecko ma jeszcze słabe mięśnie stopy.

Fizjologiczna stopa płasko-koślawa może występować do ukończenia 5. lub 6. roku życia. Najczęściej jest widoczna w pozycji stojącej (gdy dziecko siedzi lub leży wysklepienie stopy jest prawidłowe). W przypadku fizjologicznej stopy płasko-koślawej zazwyczaj nie ma powodów do niepokoju. Jednak warto pamiętać o profilaktyce, dzięki której nie przerodzi się ona w długotrwałe zniekształcenie. Działania profilaktyczne obejmują: dbanie o prawidłową masę ciała, noszenie dobrze dobranego i wygodnego obuwia oraz unikanie stania w nadmiernym rozkroku.

Inaczej wygląda to u osób dorosłych. W tej grupie wiekowej stopę płasko-koślawą uznaje się za nabytą wadę stóp. Konkretnie za schorzenie, w którym podłużny i poprzeczny łuk stopy jest obniżony (lub całkowicie oparty o podłoże). 

Koślawość kolan

Stopie płasko-koślawej mogą towarzyszyć koślawe kolana. Jest to deformacja kończyn dolnych, która częściej dotyczy dzieci, ale może pojawić się również u osoby dorosłej.Między 2. a 4. rokiem życia obserwuje się fizjologiczną koślawość kolan, która nie podlega leczeniu (ale wymaga obserwacji co kilka miesięcy). O problemie wymagającym konsultacji z lekarzem mówi się, gdy dziecko z koślawością kolan ukończy 6 lat. Utrzymujący się problem może świadczyć zarówno o rodzinnych predyspozycjach, jak i zaburzeniach wchłaniania wapnia czy chorobach układu kostnego.

Koślawość kolan i stóp – przyczyny

Jakie są przyczyny stopy płasko-koślawej czy koślawości kolan? Mogą one wynikać z uwarunkowań genetycznych i cech osobniczych. Jednak nie zawsze to one są źródłem problemów. 

Wśród częstych przyczyn wymienia się również:

• noszenie źle dobranego obuwia,
• przeciążenia stopy,
• osłabione napięcie mięśniowo-więzadłowe w okolicy podudzia i stopy lub wzmożone napięcie mięśniowe,
• choroby układu nerwowego,
• praca siedząca lub stojąca,
• otyłość.

Jednym z czynników predysponujących do wystąpienia wspomnianych wad jest również niski poziom aktywności fizycznej.

Objawy koślawości stóp u dorosłych

Bóle stóp towarzyszące stopie płasko-koślawej lub koślawości kolan mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Poza tym problemem są nie tylko dolegliwości bólowe. Osoba, u której występują tego typu wady szybko odczuwa zmęczenie łydek i stóp. Jej chód staje się nieelastyczny i ciężki. W zaawansowanym stadium mogą dojść do tego problemy z przykurczem ścięgna Achillesa, ograniczenie ruchów palców, a także skrócenie i przykurcz więzadeł zewnętrznej strony stopy czy mięśni strzałkowych.

Jak leczyć koślawość stopy płasko-koślawej?

Koślawe kolana czy stopy zazwyczaj są zjawiskiem fizjologicznym i nie wymagającym leczenia. Jednak tylko w przypadku dzieci. Co robić, jeśli problem z wadami w obrębie kończyn dolnych dotyczy osoby dorosłej?

Ćwiczenia

Jednym z podstawowych elementów leczenia zachowawczego są ćwiczenia rehabilitacyjne zaplanowane przez fizjoterapeutę. Specjalista ustala plan rehabilitacji, która ma na celu wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za napięcie i odpowiednie wysklepienie łuku podłużnego stopy. Oprócz ćwiczeń zaleconych przez fizjoterapeutę wskazane jest również chodzenie boso (o ile powierzchnia na to pozwala). Ten prosty sposób leczenia ma na celu wyrobienie nawyku odpowiedniego stawiania stóp.

Noszenie dobrze dobranego obuwia

Wady stóp wymagają noszenia dobrze dobranego obuwia. Wskazane są buty z cienką i elastyczną podeszwą, która zapewnia swobodę ruchów podczas chodzenia. Z kolei niezalecane są buty na wysokim obcasie (przynajmniej na czas leczenia).

Podpiętki na koślawe stopy i wkładki ortopedyczne

W procesie leczenia ważne miejsce zajmują również specjalnie zaprojektowane podpiętki na koślawe stopy. Pomagają utrzymać stopę we właściwym ułożeniu, dzięki wzmocnieniu wykonanemu ze specjalnego tworzywa pomagają. Można stosować je na co dzień, aby poprawić komfort chodzenia w każdej sytuacji. Innym produktem wskazanym w procesie leczenia są wkładki ortopedyczne, a dokładnie specjalne wkładki na koślawość. Ich zadaniem jest również utrzymanie stopy w prawidłowej pozycji (zarówno podczas chodzenia, jak i uprawiania sportu).

Leczenie operacyjne

W niektórych przypadkach leczenie zachowawcze nie wystarczy. Lekarz może zdecydować wtedy o konieczności wykonania zabiegu operacyjnego (np. jeśli problemem jest skrócenie ścięgien Achillesa).